KEKİK VE COVID-19

Son haftalarda Covid-19 vaka sayılarının hızla artması sebebiyle tedavide yeni arayışlarla da çok fazla karşılaşıyoruz. Standart tedavi protokolü ülkeler arasında değişiklik gösterse de halen ülkemizde antiviral favipiravir ile tedaviye başlanıyor, ve tedavi antikoagülanlar, vitaminler, analjezik ve antienflamatuvar ilaçlar, mukolitikler, antikor ya da immunplazma tedavileri ve hastalığın ilerleyen dönemlerinde de steroitler şeklinde geniş bir spektrumda uygulanıyor. Başta Amerika olmak üzere diğer bazı ülkeler antiviral ilaç olarak remdesiviri tercih ederken aslında yapılan çalışmalar bu antiviral ilaçların SARS-Cov-2 üzerinde etkinliğinin yeterli düzeyde olmadığını gösteriyor. Dolayısıyla tüm dünyada aşı çalışmaları hızla devam ederken diğer taraftan da yeni ilaç arayışları, yeni destek tedaviler sürekli gündeme geliyor.

Son günlerde basında en çok adını duyduklarımızdan biri ise Kekik ve Kekik yağı.

Ülkemizde kekik adıyla bilinen en az 5 cins var. Benzer kokuya sahip olan bu cinsler Origanum, Thymus, Satureja, Coridothymus ve Thymbra. Bu cinslere ait türleri de düşünürseniz aslında Türkiye’de kekik olarak tüketilen bir türün hangisi olduğunu bilmek oldukça zor. Kekik türlerinin karakteristik kokusu bileşiminde bulunan aromatik bileşikler Timol ve Karvakrol’den kaynaklanmaktadır. Timol Thymus vulgaris’te ağırlıklı olarak bulunurken, Karvakrol Origanum türlerindeki majör bileşen olarak karşımıza çıkmaktadır. Aşağıda sırasıyla Origanum vulgare, Origanum onites ve Thymus vulgaris fotoğraflarını görebilirsiniz. 

Origanum vulgare       
Kekik ya da kekik yağı gerçekten Covid-19 tedavisinde etkili mi ? Bir süredir literatür tarıyorum ama kekik ya da kekik yağı ya da bileşenleri ile ilgili böyle doğrudan bir makaleye hiç rastlamadım.


Etkili olabilir mi ? Elbette olabilir. 

Kekikle ilgili Covid-19 ile bağlantılı olabilecek çalışmalara kısa bir göz atalım:

Antiviral etkiler: Farklı kekik türlerinin antiviral etkinliği pek çok çalışma ile gösterilmiştir. Hayvanlarda PRRS virüsüne (Thymus vulgaris), İnsanda Herpes simplex virüslerine (HSV-1,2, ACV) (Karvakrol, Origanum vulgare, Thymus vulgaris), HIV virüslerine  (Karvakrol, Origanum vulgare) karşı etkiler in vitro olarak tanımlanmıştır. Ancak Covid-19’a sebep olan koronavirüse (SARS-CoV-2) gelince doğrudan doğruya kekik yağlarının, ekstrelerinin ya da hidrosolünün etkili olduğuna dair herhangi bir kanıt yoktur.  Ancak antibakteriyel etkinliği ile de bilinen kekik ve kekik yağının geniş spektrumlu antiviral etkisinin Koronavirüs üzerinde de farklı mekanizmalarla etkili olabileceğini düşünmek hiç de yanlış olmayacaktır.

Diğer taraftan bazı kekik türlerinin Covid-19 da oldukça önemli olan bağışıklık sistemini kuvvetlendirdiği ve özellikle antienflamatuvar etki gösterdiği de pek çok çalışma ile gösterilmiştir.

Antienflamatuvar ve immunomodülatör etkiler: Kekiğin (Bazı Thymus ve Origanum türleri ile timol ve karvakrolün) COX-2 inhibisyonu yaptığı, TNF-a seviyelerini azalttığı, kuvvetli antioksidan etki gösterdiği pek çok in vitro çalışma ile gösterilmiştir (Hotta, 2010; Anastasiou, 2017).

Yine Origanum uçucu yağının MCP-1, VCAM-1, ICAM-1, IP-10 gibi pek çok enflamatuvar mediyatörü inhibe ettiği bulunmuştur (Han, 2017).

Origanum vulgare ve Thymus vulgaris ekstrelerinin ve uçucu yağlarının proenflamatuvar sitokinler TNF-a, IL-1b, IL-6 sitokin sentezini azalttığı, bunun yanında antienflamatuvar sitokin IL-10 üretimini artırdığı gösterilmiştir (Ocana, 2010; 2012).

Antiplatelet etki: Son olarak vereceğim örnek antiplatelet etki. Origanum majorana ekstresi ve karvakrolün platelet agregasyonunu inhibe ettiği, Thmus atlanticus ve Thymus zygis sulu ekstrelerinin kuvvetli antikoagülan etki gösterdikleri bulunmuştur. Thymus atlanticus ve Thymus zygis sulu ekstrelerinin bileşimleri incelenmiş rozmarinik asite ilave olarak kafeik asitçe de zengin olduğu gösterilmiştir (Singletary, 2010; Khouya, 2015).

KARVAKROL’ün etkisi nedir ?

Yukarıda da belirttiğimiz gibi karvakrol Origanum uçucu yağında bulunan önemli bir bileşen olmakla beraber, son yıllarda sadece karvakrol içeren ürünlere de rastlanmaktadır. Kekiğin ve karvakrolün belki de çok popüler olmasına sebep olan çalışmalar Karvakrol’ün Covid-19’da SARS-CoV-2 üzerine etkili olduğuna işaret edebilecek bilgisayar tabanlı modelleme (molecular docking) çalışmalardır.  Ancak bu çalışmalar ayrıntılı şekilde incelenirse benzeri etki gösteren başka moleküllerin de bulunduğu görülecektir.  

Örneğin:

Timol: Kekik - Thymus vulgaris

Sinnamaldehit : Tarçın - Cinnamomum zeylanicum

Timokinon: Çörek otu - Nigella sativa 

Hesperidin – Turunçgiller

Anetol: Yıldız anasonu, Rezene -Illicum verum, Foeniculum vulgare

İlaç araştırmalarında önemli bir yer tutan bu modelleme çalışmalarından hareketle ilaç geliştirilmesine önemli adımlar atılmaktadır. Örneğin çok önemli bir antiviral ilaç olan “oseltamivir” prekürsörü olan şikimik asitin yıldız anasonundan elde edildiği unutulmamalıdır. Ancak bu çalışmalardan yola çıkarak sadece bir maddeyi öne çıkartıp koronavirüs tedavisinde etkili demek çok fazla iddialı olacaktır.

Yazımın başından sonuna kadar bitkilerin bu yazı özelinde “kekiğin”, uçucu yağların ve onlardan elde edilen bazı moleküllerin farklı mekanizmalarla Covid-19’dan korunmada ve tedavisinde destekleyici olarak etkili olabileceklerinden bahsettim. Ancak hala tam olarak çözülememiş bir hastalıkta sadece tek bir ürüne ümit bağlamak doğru olmayacaktır.

Sosyal medyada öne çıkarıldığı gibi kekik, kekik yağı ya da karvakrol etkili diye düşünerek Covid-19 ilaçlarının bırakılması doğru değildir. Internet ve televizyon haberlerine sadece olumlu sonuçların yansıdığını görüyoruz. Oysaki tedaviyi reddedip sonra çok geç olduktan sonra tedaviye başlanarak kaybedilen hastalar olduğunu da maalesef çok iyi biliyoruz. Burada kekik diye kullanılan bitkinin gerçekten kekik olup olmadığı, içinde ilgili bileşenleri taşıyıp taşımadığı gibi kullanılan ürünün kalitesi ile ilgili konulara hiç girmiyorum. 

Hekim kontrolünde tedavinizin devam etmesi, gün içinde kekik çayı içmenize, kekik yağı kullanmanıza, ballı çörek otu yemenize ya da bol miktarda C vitamini almanıza engel değil.  Kekik yağı ile aromaterapi yapabilirsiniz. Başka bir sabit yağa katarak masaj olarak uygulayabilirsiniz. Kaynar suya ekleyip buğu olarak kullanabilirsiniz. Ve daha başkaları.. 

Covid-19 ile neden tüm silahlar ile savaşmıyoruz ? 

Vaka sayılarının hızla artmakta olduğu şu günlerde yapılması gereken Covid-19’dan korunmak için sağlıklı beslenmeye, bitki çaylarını, uçucu yağları hayatımızın her noktasına dahil etmek olmalıdır.  

Sağlıklı günler dileğiyle..

 

Anastasio, et al., 2017. Open Chemistry 15, 1, 352-370. 

Han, et al., 2017. Biochimie Open, 4, 73-7.

Hotta, et al., 2010. Journal of Lipid Research,51(1), 132-139.

Khouya et al., 2015. Asian Pacific Journal of Tropical Biomedicine, 5, 636–644.

Ocaña, et al., 2010. Food and Chemical Toxicology, 48(6), 1568–1575.

Ocaña, et al., 2012. Journal of Obesity, 104706.


COVID-19 ile ilgili diğer yazılarım: 

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Hangisi Tıbbi Papatya ???

Resim
Soğuk kış gecelerinin vazgeçilmezi Papatya çayı..  Ne yazık ki papatya falı baktığımız o kadar çok bitki var ki.. Papatya diye aldığımız, topladığımız hatta çayını yaptığımız. Aklıma gelenleri aşağıda derlemeye çalıştım.  Tıbbi papatya yani ülkemizde bilinen adıyla Mayıs papatyası , “Matricaria chamomilla (M. recutita)” bitkisinin kurutulmuş çiçekleridir. Ülkemizde ve dünyada yaygın olarak kullanılan Mayıs papatyasını diğer papatya benzeri çiçeklerle karıştırmamak gereklidir. Karışırsa hem zehirlenmelere sebep olabilir, hem de beklenen hafif sakinleştirici etkisi ortaya çıkmaz.  Mayıs papatyasının çiçekleri küçüktür. Sarı renkli tüpsü çiçeklerin bulunduğu, içi boş orta kısım, koni şeklindedir ve bir sıra beyaz renkli dilsi çiçekle çevrilidir . Bu, mayıs papatyasını öteki papatyalardan ayıran en önemli özelliktir. Ayrıca mayıs papatyası çiçeğinin özel, yoğun, hoş bir kokusu vardır ve tadı da acımsıdır. Yukarıdaki resimde de Mayıs Papatyasının daha
Devamı

Vincent Van Gogh'un Yüksükotu ve Pelinotu ile imtihanı..

Resim
Vincent Van Gogh'un Yüksükotu ve Pelinotu ile imtihanı..  Çok alakasız gibi gözükse de yazımı okuyunca Van Gogh'un hayatını ne kadar etkilediklerini göreceksiniz..  Vincent Van Gogh 1853-1890 yılları arasında yaşamış,  ömrünün son on yılı boyunca yaklaşık 900 suluboya/yağlıboya resmi ve 1100 karakalem çalışma üretmiş, en meşhur eserlerini ise ömrünün son iki yılında yapmış dünyanın en tanınan bilinen ressamlarından biridir. Van Gogh’un çalkantılı ve zor hayatı, tablolarındaki farklılıklar, dalgalanmalar Van Gogh hakkında çok farklı hikayelerin anlatılmasına sebep olmuştur. Van Gogh’un fiziksel ve mental çok fazla rahatsızlıkları olduğu bilinmektedir.  Van Gogh’a konulan manik depresif, bipolar kişilik bozuklukları ve epilepsi teşhislerinin tedavisinde doktoru tarafından Digitalis verildiği söylenir. Bunun sonucunda da Van Gogh’un Digitalis toksisitesine maruz kaldığı düşünülmektedir. Bu toksisitenin neden olduğu sarı görme (Xanthopsia) sonucu tablolarındaki o sarı
Devamı

Uçucu yağ kullanımında nelere dikkat edilmeli ? Aromaterapi ne kadar güvenli ?

Resim
Gün geçmiyor ki uçucu yağlar ile ilgili tanıtımlar reklamlar karşımıza çıkmasın. Uçucu yağlar bitkilerden elde edilen, oda ısısında sıvı olmakla beraber kuvvetli kokulu, 40 o C’ nin üzerinde uçucu olan karışımlardır. Uçucu yağlar parfümeride, aromaterapide, ilaç sanayinde, kozmetik endüstrisinde, yiyecek ve içeceklere aroma verilmesinde ve bunların dışında birçok farklı alanda kullanılır. Özellikle aromaterapinin son yıllarda yaygın olarak kullanılması uçucu yağların önemini bir kat daha artırmış, kullanımını yaygınlaştırmış ve bununla beraber de uçucu yağlarla ortaya çıkan riskleri de gündeme getirmiştir. Lavanta (1) Elbette bir başka yazımda uçucu yağların faydalı etkilerinden bahsetmek istiyorum. Güzel kokularının yanında antibiyotikten sakinleştiriciliğe o kadar önemli etkileri var ki aslında dikkatli kullanımla zararlı etkileri bertaraf edilerek tüm faydalı etkileri öne çıkarılabilir. Şimdi kısaca uçucu yağlar kullanılırken dikkat edilmesi gerekenler: Seyreltilme
Devamı

Zerdeçaldan kurkumine yolculuk - 2: Zerdeçalı karabiber ve zeytinyağı ile tüketmek en doğrusu..

Resim
Kurkumin Yapılan araştırmalar zerdeçalın en önemli etken maddesinin Kurkumin olduğunu göstermiştir. Kurkumin lipofilik yani yağda çözünen fenolik bir madde olup, suda çözünürlüğü çok düşüktür. Bunun yanında asidik mide pHsına oldukça dayanıklı bir maddedir. Kurkuminin antioksidan ve antienflamatuvar özellikleri pek çok çalışma ile gösterilmiştir. Zerdaçalın göstermiş olduğu etkilerin de potansiyel olarak bu madde ve türevlerinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Peki Kurkumin mi  Zerdeçal mı kullanılmalı ? Zerdeçal genel olarak baharat ve gıda olarak kullanılırken, kurkumin gıda takviyesi olarak kullanılabilecek bir maddedir. Araştırıldığı zaman her ikisi de benzer oldukça faydalı etkiler gösterecektir ama benim kişisel tercihim bitkiden elde edilen saf madde yerine tüm bitkiyi ya da ekstresini kullanmak yönündedir. Bu tercih ancak hekim tarafından tedavide doğrudan kurkumin önerilmişse elbette değişecektir. Zerdaçalın etkisi daha çok önleyici ve koruyucu şekilde ortaya çık
Devamı

Greyfurt hangi ilaçlarla etkileşir ?

Resim
KIŞA GİRERKEN GREYFURT / GREYFURT SUYU  Kış ayları yavaş yavaş yaklaşırken marketlerde mandalinaları, portakal, greyfurtları görmeye başladık bile. Bu narenciyeler özellikle C vitamini, potasyum ve lif içeriği açısından oldukça zenginler. Sağlıklı ve zinde bir kış geçirmek için de bol bol tüketmemiz gerekiyor. Ancak greyfurt ya da greyfurt suyunun faydalarının yanı sıra özellikle kalp hastaları başta olmak üzere kişinin kullandığı diğer ilaçlarla etkileşim yapabilmesi sebebiyle kış döneminde özellikle dikkatli tüketilmesi gerekiyor. Greyfurt suyu ile etkileşim yapabilecek bazı ilaçlara örnekler verelim: 1. Kolesterol düşürmede kullanılan Statinler Ör: Atorvastatin (Lipitor), Simvastatin (Zocor) gibi 2. Yüksek tansiyonda kullanılan bazı ilaçlar, özellikle kalsiyum kanal blokörleri Ör: Nifedipin (Adalat, Nidilat gibi); Verapamil (İsoptin vb) 3. Diazepam, Buspiron gibi anksiyolitik, sakinleştirici ilaçlar 4. Bazı kortikosteroitler Ör: Budesonit (Pulmicort, İnfla
Devamı

Çocuklarda papatya ile gelen sağlık..

Resim
Matricaria recutita   Papatya en eski, en çok kullanılan, en fazla araştırma yapılmış ve genellikle çok farklı tıbbi amaçlarla kullanılabilen bir tıbbi bitkidir. Papatya olarak bilinen bitkiler genel olarak Mayıs papatyası   ( Matricaria recutita / M. chamomilla ) ya da Alman papatyasıdır ( Chamaemelum nobile / Anthemis nobilis, Roman papatyası ).   Papatya karşımıza çok farklı formlarda çıkabilir. Farklı toz formlarının yanında papatya çiçekleri geleneksel olarak tedaviye yardımcı olması amacıyla soğuk algınlığı belirtilerinin giderilmesinde, şişkinlik ve spazmlar gibi hafif gastrointestinal problemlerde, mide ülserlerinde, ağız ve boğaz yolu enflamasyonlarında, egzamalar ve hafif dermatolojik problemlerde kullanılabilmektedir. Ayrıca papatya sulu ekstrelerinin hafif sakinleştirici ve uyku bozukluklarında destekleyici olarak etkili olduğu da bilinmektedir. Papatya ile hazırlanan sıcak suyun buharının soğuk algınlığına iyi geldiği, papatya çaylarının bebeklerde kolik tedavisind
Devamı

Lavanta ve migren..

Resim
Lavantanın faydalı etkilerinden daha önce bahsetmiş, sakinleştirici etkisi ile öne çıktığını fakat bunun yanında antibakteriyelden, antispazmodikten yara iyileşmesini hızlandırmaya kadar çok sayıda etkisinin olduğunu belirtmiştim. Çok sayıda da klinik çalışma örneği vermiştim. " Lavanta ve güzellik, sağlık, huzur, şıklık, sanat.. " başlıklı yazım için tıklayınız .  Bugün internette dolaşırken Journal of Herbal Medicine'da son 3 ayda en çok indirilen makaleler arasında girmiş "lavanta yağı" ile ilgili bir makale karşıma çıktı. Migrenin önlenmesinde lavanta uçucu yağının etkisi (randomize çift körlü ve plasebo kontrollü) bir klinik çalışma ile araştırılmış.  Annem kronik migren hastası.. Çocukluğumdan bugüne migren ile muhatap olan bir kişi olarak bu çalışma hemen ilgimi çekti. Genel olarak migren tedavisinde kullanılan çok sayıda ilaç olmakla birlikte bu ilaçların büyük çoğunluğu migrenin önlenmesine, atak sıklığının   ve atakların ağırlığının azaltılmasın
Devamı

Mis gibi kokan tıbbi bitkisel çaylar

Resim
Bugün günlük hayatta hepimizin tükettiği tıbbi bitki çaylarını en doğru şekilde nasıl hazırlayabileceğimizi anlatmak istiyorum. Bu temel yöntemleri bildikten sonra hem daha lezzetli hem daha etkili çaylar hazırlayabiliriz.  Bitki çayı hazırlama yöntemleri “demleme (infüzyon)” ve “kaynatma (dekoksiyon)” olmak üzere ikiye ayrılır. Demleme yöntemi taze bitkilere, çiçek ya da yaprak gibi kurutulmuş bitki parçalarına uygulanır.     Örneğin ıhlamur, nane, papatya çayları demleme yöntemi ile hazırlanır. Bu yöntemde ufalanmış bitki parçaları üzerine kaynar su dökülür. 15 dk bekletilerek demlenir ve süzülür. Bu işlem sırasında uçucu maddelerin uzaklaşmaması için kapağı kapatılabilen klasik bir demlik ya da her yerde bulunabilecek bitki çayı hazırlama fincanları kullanılabilir. Özellikle uçucu maddelerce zengin, etkili maddeleri yüzeyde taşıyan yaprak ya da çiçek halindeki bitkilere uygulanan bu yöntem ile hem bu uçucu maddelerin bozunması hem de kaynatma ile uzaklaşması engel
Devamı

Sakız Ağacı Yetiştiriciliği

Resim
Son tatilimde her köşede karşıma çıkıp beni kendisine hayran bırakan sakız ağaçları ile ilgili birkaç şey yazmak istedim. Neden Sakız Ağacı ülkemizde doğal olarak yetişirken değerlendiremiyoruz? Çok kafama takıldı. Biraz araştırdım. Ekonomik olarak bu kadar değerli ülkemizin doğal bitkilerinden birini aslında yeniden kazanabiliriz. Okuyalım görelim.   Sakız (1) Sakız ağacı ( Pistacia lentiscus L.), Akdeniz Bölgesi’nde yabani olarak yetişen her dem yeşil küçük bir çalı olup, ekonomik değeri ve tarihi geçmişi ile öne çıkmaktadır. Özellikle batı Ege (Çeşme- Karaburun) arasında ve Sakız Adasında yoğun olarak yetişmektedir.  Halk arasında bilinen isimleriyle  Çitlembik   ( Pictacia atlantica ), Menengiç ( Pictacia terebinthus ) ve Antep fıstığı ( Pictacia vera ) da sakız ağacının yakın akrabası olan bitkilerdendir.   Ancak sakız ağacı yaprak dökmeyen özelliği ile diğer Pictacia türlerinden kolaylıkla ayrılır. Toprağı örtmesi nedeni ile toprak erozyonunu önlemekte ve orman yangını
Devamı