Soğuk günlerde sağlık için uçucu yağlar

Kış mevsiminden ilk bahara geçerken bir gün kış bir gün yaz gibi bu zamanları hasta olmadan geçirmek çok zor. Bu yanar döner ilkbaharın ilk günlerini  uçucu yağlar ile daha keyifli ve daha sağlıklı geçirebilirsiniz. Uçucu yağlar bir yandan evinizi, odanızı ya da işyerinizi güzel kokusuyla sararken bir yandan da farklı mekanizmalar ile sağlığınızı kuvvetlendirecektir. Daha sağlıklı bir kış geçirmeniz için neler yapabiliriz, hangi uçucu yağlardan hangi etkileri bekleyebiliriz bir göz atalım.

1.   Bağışıklık sisteminin kuvvetlendirilmesi:

Kış mevsimi genellikle üst solunum yolları enfeksiyonlarını da beraberinde getirir. Bunun sebebi bir yandan daha fazla kalabalık ve kapalı ortamlarda kalmak, bir yandan da soğuğa bağlı bağışık sisteminin enfeksiyonlara daha açık hale gelmesi olarak düşünülebilir. Bu durumda hem bağışıklık sitemini düzenleyen, hem de antimikrobiyal/antiviral etkiler gösteren uçucu yağlar bu özellikleriyle yararlı olur. Örneğin okaliptüs, nane, anason, kekik, mercanköşk, karanfil, Nioli (Melaleuca quinquenervia) ve çay ağacı (Tea tree oil, Melaleuca alternifolia) uçucu yağları bu etkileriyle kullanabileceğiniz çok özel ve kıymetli yağlardır. Bu sebeple özellikle kapalı alanlarda bu yağların yayılması, dışarı çıkarken ya da gün içinde sık sık koklanması vücudun kışa bağlı hastalıklara karşı doğal bir savunma sistemi oluşturmasını sağlayacaktır.

2.   Solunuma destek:

Soğuk ve serin hava solunum sisteminde genel bir kuruluk ve rahatsızlık hissini de beraberinde getirir. Özellikle nane ve okaliptüs gibi uçucu yağlar, taşımış oldukları mentol ve 1,8 sineol gibi bileşenlerle bronkodilatör ve ekspektoran etki gösterirler. Bu sayede hava yollarını genişletip, burundaki mukus miktarını artırarak hem solunumu kolaylaştırmakta hem de kuruluk hissini ortadan kaldırmaktadırlar.  Ayrıca okaliptüs ve nane yağları, rahat nefes almanın yanı sıra insan burun epitel hücrelerinin aktivitesini de artırarak üst solunum yollarının doğal savunmasını da güçlendirebilir.

3.   Ruh halinin iyileştirilmesi

Olfaktör sistem yani koku duyusu sistemi, beyinde limbik sisteme doğrudan bağlanmasıyla diğer duyu sistemleri arasında benzersiz bir özelliğe sahiptir. Bu nedenle, koku uyaranlarının ruh hali üzerinde güçlü bir etkisi vardır.  Burunda koku alma ile başlayan bu etkileşim, uçucu yağlardaki aromatik bileşiklerin bazı nörotransmiter maddelerin salınımına olan etkisi ile devam eder.

Kış aylarının kısa günlerinde özellikle mevsime bağlı olarak genel bir mod düşüklüğü, ruh halinde negatiflik, genel bir halsizlik hali söz konusudur. Kısa kış günlerinde açık havada daha az zaman geçirmek, daha az güneş ve daha az hareket bunun en temel sebebidir. Uzun ve güneşli günleri dört gözle beklerken bu noktada başta bergamot, portakal, limon olmak üzere narenciye uçucu yağları, biberiye, ıtır (Geranium, Pelargonium graveolens) uçucu yağları seratonin salımını artırarak pozitif bir ruh haline geçmeye yardımcı olur. Bunun yanında lavanta ve papatya yağlarının stresi azaltmaya yardımcı olduğu pek çok yayınla bilimsel olarak gösterilmiştir. Bu yağlar bileşimlerinde bulunan linalol ve alfa pinen gibi maddelerle vücudun temel stres hormonu olan kortizol seviyelerini düzenlemektedirler. Bu yağların günlük rutininize dahil edilmesi daha dengeli ve daha az stresli günler geçirmenize yardımcı olacaktır.

4.   Uyku kalitesi üzerine etki

Uyku kalitesinde bozulma, uyku bölünmeleri, derin uyguya geçememe hali de pek çok hastalığın altında yatan en önemli sebeplerdendir. Araştırmalar özellikle lavantanın bileşiminde bulunan linalil asetat ve linalool ile GABA üzerinden uyku süresini uzattığı, uyku bölünmelerini engellediği ve daha etkin bir uyku sağladığını göstermektedir. Benzer şekilde sedir ağacı (Cedarwood, Juniperus virginiana) uçucu yağı da bileşiminde bulunan cedrol’ün katkısıyla hem sakinleştirici hem de bağışık sistemini düzenleyici etkiler gösterir.  Bu yağlar uyku kalitesini artırarak anksiyeteyi azaltmaktadır. Özellikle bu yağların gece yatak odası rutinine dahil edilmesi daha keyifli, deliksiz ve kaliteli bir uyku çekmenizi sağlayacaktır.

Kullanacağınız yağların, her zaman yüksek kalitede, tüm analizleri yapılmış ve %100 doğal uçucu yağlardan seçilmesinin önemli olduğu ve her zaman olduğu gibi uçucu yağların dikkatli kullanılması gerektiği unutulmamalıdır.

Kaynaklar:

1.     Horváth, G., & Ács, K. (2015). Flavour Fragr J., 30(5), 331–341.

 2.    Fung, T.K.H. ve ark. (2021). Int. J. Mol. Sci., 22(9), 4844.

3.     Sandner, G. Ve ark. (2020). Biomolecules, 10(8), 1139.