Yumurta kabuğu zarı - Eggshell membrane - eklemler için bir umut olabilir mi ?

Osteoartrit (kireçlenme) dünya çapında milyonlarca insanı etkileyen ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından diz ve kalça kaynaklı hareket kayıplarının önemli sebeplerinden biri olarak ilan edilen ağrılı bir hastalıktır. Özellikle yaşlanan nüfus ve obezite yani fazla kilolar osteoartritte birincil risk faktörleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle 50 yaşından sonra sık karşılaşılan bir problem olmasında rağmen osteoartritte uygulanan tedaviler semptomatik tedavilerin ötesine geçememektedir. Bu sebeple osteoartriti önleyecek, eklemlerde ağrı ve sertlik gibi belirtilerini giderecek yeni destek tedavilere ihtiyaç duyulmaktadır. 

Bu amaçla en yaygın kullanılan destekleyici ürünler glukozamin ve kondroitin içeren ürünlerdir. Yan etki potansiyellerinin düşüklüğü sebebiyle uzun yıllardır kullanılmalarına rağmen yapılan çalışmalarda etkinliklerinin çok yüksek olmadığı gösterilmiştir. Son yıllarda kollajen temelli ürünler eklem problemlerinde biraz daha öne çıkmıştır. Bu ürünlerden bir tanesi de yumurta kabuğu zarıdır (Eggshell membrane). 

Açıkçası ilk duyduğumda yumurta kabuğu zarında böyle bir etki potansiyeli beklememiştim. Benim düşüncem yumurta kabuğu zarının lifli, sindirilemeyen bir ürün olduğu yönündeydi. Oysaki inceleyince protein yapıda oldukça zengin bileşimi olan bir ürün olduğunu gördüm. Şimdi biraz yumurta kabuğu zarının yapısına bakalım. Yumurta kabuğu zarı temelde başta Kollajen Tip I olmak üzere fibröz proteinler, bunların yanında kondroitin sülfat, hyalüronik asit, glukozamin gibi glukozaminoglikanlar içermektedir. Bu bileşime baktığımız zaman eklem ve bağ dokusu hasarlarında oldukça ümit vadeden bir ürün olduğu görülmektedir. 

Yapılan in vitro ve in vivo çalışmalarda IL-1b ve TNF-a gibi önemli enflamatuvar sitokinlerin ekspresyonunu azalttığı gösterilmiştir. Ayrıca osteoartritli kişilerde eklem ağrısı ve sertliğini giderdiği klinik çalışmalarla gösterilmiştir. Burada 2019 da yapılan iki klinik çalışmayı kısaca özetlemek istiyorum. 88 hasta üzerinde 12 hafta süre ile yapılan randomize, plasebo kontrollü, çift körlü klinik çalışmanın sonunda hareket güçlüğü en fazla olan hasta grubunda 5. günden itibaren hareket kolaylaştırıcı bir etki ortaya çıktığı, ve diğer hastalarda da 12. hafta sonuna kadar dizlerdeki ağrıda ve sertlikte azalma gerçekleştiği gösterilmiştir (Hewlings, 2019). Bir diğer randomize plasebo kontrollü çift körlü klinik çalışmada 160 hasta 90 gün boyunca izlenmiştir. Çalışmanın sonunda 7. günden itibaren osteoartrit ağrı, sertlik ve fonksiyon kaybı indekslerinde belirgin azalma olduğu gözlenmiştir (Eskiyurt, 2019). Yapılan her iki çalışmada da ağrı ve sertlikte belirgin azalma kaydedilirken, yumurta kabuğu zarı aynı zamanla güvenli bir ürün olarak da tanımlanmıştır. 

Araştırmalarda kullanılan yumurta kabuğu zarı konsantrelerinin bileşimine baktığımız zaman doğal yumurta kabuğu zarı (Natural Eggshell membrane - NEM), Hidrolize (HEM) ya da Çözünebilir yumurta kabuğu zarı (SEM) olmak üzere farklı tiplerde olduğunu görebiliriz. Bu üç ürünün birbirlerine göre üstünlükleri incelendiğinde “NEM” olarak geçen üründe diğerlerine göre protein, kolajen, elastin, hyaluronik asit ve kontroitin miktarının daha yüksek olduğu gösterilmekle birlikte etkinlikleri açısından henüz karşılaştırma yapmak için yeterli çalışma bulunmamaktadır. 

Uzun ve sağlıklı bir yaş sürmek için hareket etmenin ne kadar önemli olduğunu her noktada hatırlatmaya çalışıyorum. Ancak hareket edebilmek için eklem sağlığının yerinde olması gerektiği, eklem sağlığındaki problemlerin hareketsizliği ve hareketsizliğin de eklemlerdeki bu problemleri tetiklediği unutulmamalıdır. Bu anlamda yumurta kabuğu zarının yaş ilerledikçe ortaya çıkan başta osteoartrit gibi dizlerde ağrı ve sertlik ile kendini gösteren sorunların önlenmesinde ve hafifletilmesinde başvurulabilecek bir ürün olduğu söylenebilir. 

Bu noktada her türlü destek ürününü eczanelerden satın almayı unutmayınız. 

Kaynaklar: Eskiyurt N. et al. (2019) Journal of Arthritis 8: 285. Hewlings S. et al. (2019) Journal of Medicinal Food. 22(9):875-884. doi:10.1089/jmf.2019.0068