Kemik erimesine yeni bir bakış: K2 vitamini

 

Kemik erimesi ve K2 vitamini

Düşük kemik yoğunluğu, kemik erimesi ve kemik erimesine bağlı kırıklar yaşlanma ile ortaya çıkan sorunlardan biridir. Aslında bu durum bir sonuçtur, uzun ve çok fazla bir belirti göstermeyen kemik erimesi sürecinin sonunda bir anda geri dönülmez bir durumla karşılaşılabilir. Bu sebeple ilk gençlik yıllarından itibaren özellikle kadınların ve tabii ki erkeklerin de kemik sağlığına önem vermeleri gerekmektedir.

Genetik faktörler, beslenme, düşük vücut ağırlığı, sigara ve kronik hastalıklar gibi risk faktörlerinin yanından sadece yaşlanma da kemik yoğunluğunun düşmesi için önemli bir etkendir. Özellikle kadınlarda menopozla birlikte azalan östrojen miktarı da yıllar içinde oluşan kemik kayıplarını hızlandırmaktadır.

Osteoporoz yani kemik erimesinin ya da osteopeni yani kemik yoğunluğunun azalmasının önlenmesinde özellikle D vitamini ve kalsiyum kullanımı bunun yanında prebiyotik ve probiyotiklerin kullanımı yıllardan beri başvurulan yöntemlerdir. Ancak hala östeoporozu önlemek, geciktirmek ve geriletmek için başvurulacak yeni yöntem arayışları devam etmektedir. Bu konudaki güncel literatürü taradığımızda ve bu amaçla piyasaya çıkan yeni ürünleri incelediğimizde K vitamini özellikle K2 vitamininin öne çıktığını görüyoruz. Etkilerinden bahsetmeden önce K vitaminin ne olduğuna kısaca değinmek istiyorum.

Yağda çözünen bir vitamin olan K vitamini kanın pıhtılaşmasında oynamış olduğu önemli rolden dolayı uzun yıllardır bilinmektedir. Zaten ismi de Almanca “Koagulation” teriminden gelmektedir. Esas olarak K1 (filokinon) ve K2 (menakinon) olmak üzere iki formu vardır. K2 vitaminini de yan zincir uzunluğuna göre MK4 ve MK13 olmak üzere iki temel alt gruba ayırabiliriz.  Genellikle K vitamini olarak bilinen K1 vitamini ıspanak, brokoli, kara lahana, brüksel lahanası gibi yeşil yapraklı sebzelerde yoğun olarak bulunurken esas olarak kan pıhtılaşmasında rol oynar. K2 vitamini ise mikrobiyal kökenli olup bakteriler tarafından sentezlenir. Bunun anlamı K2 vitamininin fermente gıdalarda yüksek oranda bulunduğudur. Ayrıca yapılan araştırmalar biyoyararlanımı düşük olmakla birlikte bağırsak florasında da menakinon yani K2 vitamin sentezinin olduğunu göstermiştir. Bu sebeple kemik sağlığı için K2 vitamininin diyetle alınması önerilir. K2 vitamini kemik metabolizması, kalp damar sağlığı, kanser, depresyon ve diğer bazı metabolik olaylarda koruyucu olarak rol oynar.

Gıdalarda K2 vitamini

NATTO

Diyetle alınabilecek K2 vitamini kaynaklarına baktığımız zaman yoğurt hariç olmak üzere eski peynirler gibi fermente süt ürünleri (eski kaşar, küflü peynir, blue chese, çedar peyniri, tereyağı vb) ile ev turşusu gibi fermente sebze ürünleri, az da olsa ekşi mayalı ekmekler, çok geleneksel bir japon yemeği olan fermente soya fasülyesi “natto” karşımıza çıkmaktadır. Bunun yanında karaciğerde, tavuk etinde, yumurtada ve alabalık, somon, uskumru, yılan balığı gibi bazı balık etlerinde de K2 vitamininin yüksek oranda bulunduğu tespit edilmiştir. Natto tüm dünyada bilinen en yüksek K2 vitamini içeren gıda olarak görülmektedir. Menapoz sonrası Japon kadınlar üzerinde yapılan geniş kapsamlı bir çalışmada Natto tüketiminin osteoporoz riskini azalttığı gösterilmiştir. Çok geleneksel bir ürün olduğu için damak tadı ve koku itibarıyla bizler için tüketilmesi çok zor bir gıda olan Natto ile hazırlanan fonksiyonel gıdalar ya da gıda takviyelerinin de kemik koruyucu olarak satıldığını görmekteyiz.  Yeri gelmişken Natto’nun yüksek protein, B vitamini ve mineral kaynağı olduğunu da hatırlatmak istiyorum.

Nasıl etki gösterir ?

Yapılan araştırmalar K2 vitamininin osteokalsin üzerinden kemik metabolizmasını değiştirebileceğini göstermiştir. Osteoblastların yani kemik hücrelerinin ürettiği Osteokalsin, kalsiyumun kan dolaşımından alınmasına ve kemiğe bağlanmasına yardımcı olur, bu da iskeleti daha güçlü ve kırılmaya daha dayanıklı hale getirir. İşte osteokalsinin aktif hale gelmesi ve kalsiyumu bağlaması için K2 vitaminine ihtiyaç duyulur. Burada K2 vitamininin kemik mineral yoğunluğuna olan pozitif etkisini destekleyen diğer mekanizmalara daha fazla girmeden kemik erimesinin azaltılmasında ve önlenmesinde K2 vitamininin önemli bir faktör olduğunu söyleyebiliriz.

Sadece K2 vitamininin kemik erimesindeki öneminden kısaca bahsetmek isterken nerelere geldik. Daha fazla konuyu açmadan ve uzatmadan özellikle yaşlanmadaki önemli risk faktörlerinden biri olan kemik erimesinin önlenmesinde K2 vitaminin potansiyeli unutulmamalıdır.  Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA), “K vitamininin diyetle alınması ile normal kemiğin korunması arasında anlamlı bir ilişki kurulduğunu” belirterek K vitamini için sağlık beyanını onaylarken, FDA yeterli kanıt olmadığı için Amerika’da K2 vitamini için henüz sağlık beyanına izin vermemiştir. Ancak K2 vitamini FDA’in güvenilir ürünler listesindedir.

Dolayısıyla kemik sağlığının korunması, kemik yoğunluğundaki azalmanın önlenmesi ve düzeltilmesi için D vitamini ve Kalsiyumla birlikte K2 vitaminince zengin gıdaların da tüketilmesini önerebiliriz. K2 vitamini içeren takviyelerin ise hekim önerisi ile kullanılması gereklidir. Bunun yanında hamilelerin, emziren annelerin, kan pıhtılaşma hastalığı olan kişilerin ve antikoagülan ilaç kullananların K vitamini ve türevlerini kullanırken mutlaka doktora danışmaları ve doktor kontrolünde kullanmaları gerektiği unutulmamalıdır.

Sağlıklı yaş almalar hepimize...

 

 

 

https://www.intechopen.com/books/vitamin-k2-vital-for-health-and-wellbeing/menaquinones-bacteria-and-foods-vitamin-k2-in-the-diet

https://www.intechopen.com/books/vitamin-k2-vital-for-health-and-wellbeing/vitamin-k2-rich-food-products

https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminK-HealthProfessional/

Namıduru SE, Tarakçıoğlu M., 2011. K vitamini ve osteoporoz, Gaziantep Medical Journal.

Mandatori, D. et al.,2021. The Dual Role of Vitamin K2 in “Bone-Vascular Crosstalk”: Opposite Effects on Bone Loss and Vascular Calcification. Nutrients, 13, 1222.