Kar Tanelerinin Hatırlattıkları...
Birkaç gün önce harika bir şarkı dinlemiştim kimin
söylediğini bilmediğim. Şarkıyı söyleyen "Karsu" imiş… Hiç duymamıştım. Karsu deyince kar taneleri
aklıma geldi. Gökyüzünde uçuşan kar taneleri.. Önce şarkıyı dinleyin..
Karsu - Bırak Beni Böyle |
Kar tanelerini gökyüzünde uçuşurken izlemek sanırım herkesin
severek yaptığı hareketlerden biri.
Bu kadar basit minik kar tanelerinin çok
farklı şekillerde olduğunu hepimiz biliriz, belki gözlemledik belki de okuduk. Yüzlerce binlerce şey yazılmış kar tanelerinin nasıl oluştuğuyla ilgili.. Ben de ilk bahar gelirken kısacık bir özet yaptım "Karsu" hatırına...
Havanın soğuması ile birlikte havada bulunan su buharı her
zaman yoğunlaşarak yağmura ya da buza dönüşmez, yerine %100 ün üzerinde bir nispi
nem oranına ulaşarak süper doygun hale gelir. Kar taneleri 0°C’den soğuk
atmosferde “süper doygun” ortamda “süper soğuk” halde bulunan sıvı su
damlacıklarının donmaya başlaması ile oluşur. Süper soğuk su bir toz parçacığı
etrafında donarak etrafındaki havadan daha fazla su çeker ve bildiğimiz
karmaşık şekilli kar kristalleri meydana gelir. Bu süreç devam ettikçe kar kristalleri altıgen
prizma şeklini alır ve altıgenin köşelerinde dallanmalar oluşturarak büyümeye
devam eder.
Bu kristallerin altıgen şekilli olması ilk olarak Alman
astronom Kepler tarafından kar taneleri üzerinde yapmış olduğu gözlemler
sonrası 1611 yılında ortaya atılmıştır. Bu gözlemler ancak 200 yıl sonra
maddelerin atom ve moleküllerden oluştuklarının bulunması ile birlikte
doğrulanabilmiştir. Buzun içindeki su moleküllerinin hidrojen bağları ile altıgen şekilde düzenlenmeleri kar
tanelerine altıgen şeklini vermiştir.
Kar tanelerinin altıgen şekilli olmakla beraber birbirlerinden farklı
olmasının sebebi ise her bir tanenin oluşumu esnasında çok ufak değişimler bile
olsa farklı ısı ve nem koşullarının bulunmasıdır. Bu sebeple birbiriyle aynı kar
kristallerinin bulunması ihtimali oldukça düşüktür.
Bu durum sanki doğada olması çok zor bir olaymış gibi
gözükse de aslında soğuk havalarda gökyüzündeki bulutlarda kolaylıkla ortaya
çıkar. Bu yıl çok fazla kar göremedik Ankara’da.
Ama bir daha ki kışa kar yağdığında kar tanelerini daha dikkatlice izlemek, kar
tanelerinin farklı şekillerini keşfetmek ve kar tanelerini dinlemek güzel olmaz
mı ?
https://chemstuff.co.uk/2012/12/09/snow-chemistry/
https://www.chemistryworld.com/news/what-makes-a-snowflake-special/3008386.article
https://www.decodedscience.org/symmetry-chemistry-snow-snowflakes-changing/42718
Kar taneleri de dünya üzerindeki insanlar gibi galiba hocam... Karsu'nun bir TedEx konuşması var dinlerken katıla katıla ağladığımı bilirim. Ilk Gesi Bağları'nı söylerken keşfetmiştim. Hala çok seviyorum kendisini. Bu arada yıllar önce evimize giren hırsız laptopumu çalmıştı. O bilgisayarda güzel kartanesi fotoğraflarımız vardı. Picasa'daki eski yedekleri bulursam size yollayacağım 😊❄❄❄
YanıtlaSilBen çok geç keşfettim. Ama ilk dinlediğim andan sonra takıldım kaldım :).. İlk fırsatta Tedx konuşmasını da dinleyeceğim.. Sevgiler..
Sil