İlaç kullanımı ile ilgili birkaç not
Bugün sizlerle ilaç kullanımında dikkat edilmesi gereken birkaç noktayı paylaşmak istedim. İnsanın mesleği Eczacı olunca ister istemez günlük hayatta tüm sağlıkçılarda olduğu gibi “bu ilacı böyle mi kullanayım? maden suyu ile ilaç içsem olur mu ? az önce süt içmiştim şimdi ilaç alabilir miyim” gibi sorular ile karşılaşıyor. Ben de bu konuda bir kaç notu sizinle paylaşmak istedim. Hep bitkisel ilaçların güvenli (Önce Güvenlik) kullanımını anlattık, bugün de ilaç kullanımına bir göz atalım.
Dip Not:
Gıdalar ile ilaçların etkileşmeleri oluş mekanizmalarına göre iki ana grupta toplanır:
A. FARMAKODİNAMİK ETKİLEŞMELER
B. FARMAKOKİNETİK ETKİLEŞMELER
Farmakodinamik etkileşmeler ilacın etkinliği ile ilgilidir.
Etki yeri (reseptör) veya çevresinde etkileşme
Zıt / aynı yönde etki (Antagonizma/Sinerjizma)
Farmakodinamik etkileşmelerde ilacın vücut sıvılarında konsantrasyonu etkilenmez..
- Örneğin yüksek K vitamini içeren sebzeler (kuşkonmaz, kırmızı marul) farmakodinamik olarak warfarinin antikoagülan etkisini azaltır.
Farmakokinetik etkilşmeler ise
- ilaçların absorbsiyonu,
- dağılım,
- metabolizasyonu ve
- atılması ile alakalıdır
Farmakokinetik etkileşmeler gıda-ilaç etkileşmelerinde daha büyük önem taşır.
- İlaçlar ile birlikte gıdaların tüketilmesi farklı mekanizmalar ile ilaçların etkinliğini değiştirebilir. (Bkz. Dip not)
- Süt ve süt ürünleri gastrik PH yı artırarak enterik kaplı tabletlerin daha erken çözünmesine neden olabilir. Bu da ilaç absorbsiyonunda değişikliklere ve de gastrik iritasyona neden olabilir. Ayrıca süt vb kalsiyumca zengin gıdalar florokinolonlar gibi bazı ilaçlar ile kompleks oluşturabilirler.
- İlaçlar su ile birlikte alındıkları zaman hızla emilirler. Bu emilim asidik meyva suları, sebze suları, karbonatlı ve kafeinli içecekler ile ilaçların alınması ile azalabilir. Bu sebeple ilaçların su ile alınması çok önemlidir.
- Konjestif kalp yetmezliği, idrar tutamama gibi rahatsızlığı olan yaşlı hastalarda sıvı kısıtlaması durumunda ilaçların çok az suyla alınması ilacın dağılım ve absorbsiyonunun geciktirir. Bu sebeple su içme alışkanlığı iyice azalmış olan yaşlı hastaların ilaçlarını en az bir bardak su ile almaları konusunda uyarılmaları önemlidir.
- Osteoporoz tedavisinde kullanılan Bifosfonat absorbsiyonu su hariç neredeyse her şeyle gıdalar, portakal suyu, kahve, kalsiyum ürünleri ve diğer ilaçlar ile etkileşir. Bu ilaçlar su ile alınmalı, ilaç alındıktan sonra yatılmamalı ve 30 dk hiç birşey yenmemelidir.
- Gıdalar ürtiker ile belirtiler gösteren aspirin hipersensitivitesini artırabilirler.
- Greyfurt suyu intestinal sitokrom P450 ile bağlanarak pek çok ilacın biyoyararlanımını ve serum seviyelerini artırabilmektedir. Bu sebeple kronik rahatsızlığı olanların greyfurt ve greyfurt suyu tüketiminden kaçınmaları uygun olacaktır. Çünkü tek bir bardak greyfurt suyu içilmesi etkileşimlere sebep olabilmektedir. Aşağıya bazı örnekleri sıralamaya çalıştım.
Kalsiyum kanal blokörleri:Felodipine, Nisoldipin, Nitrendipin , Verapamil…
Santral Sinir sistemi (CNS) modülatörleri: Diazepam, Triazolam, Midazolam, Karbamazepin, Burpiron, Sertralin..
Statin grubu ilaçlar (Kolesterol düşürücü ilaçlar): Simvastatin, Lovastatin, Atorvastatin
İmmunsupresif ilaçlar: Sikosporin
HIV proteaz inhibitorü: Saquinavir
Antihistaminik: Terfenadin
Antiaritmik: Amiodarone
Dip Not:
Gıdalar ile ilaçların etkileşmeleri oluş mekanizmalarına göre iki ana grupta toplanır:
A. FARMAKODİNAMİK ETKİLEŞMELER
B. FARMAKOKİNETİK ETKİLEŞMELER
Farmakodinamik etkileşmeler ilacın etkinliği ile ilgilidir.
Etki yeri (reseptör) veya çevresinde etkileşme
Zıt / aynı yönde etki (Antagonizma/Sinerjizma)
Farmakodinamik etkileşmelerde ilacın vücut sıvılarında konsantrasyonu etkilenmez..
- Örneğin yüksek K vitamini içeren sebzeler (kuşkonmaz, kırmızı marul) farmakodinamik olarak warfarinin antikoagülan etkisini azaltır.
Farmakokinetik etkilşmeler ise
- ilaçların absorbsiyonu,
- dağılım,
- metabolizasyonu ve
- atılması ile alakalıdır
Farmakokinetik etkileşmeler gıda-ilaç etkileşmelerinde daha büyük önem taşır.
Gülümseyin.. |
Yorumlar
Yorum Gönder