Antioksidan gerçeği..

Antioksidanlar son yıllarda pek çok bitkisel ürünün tanıtımında karşımıza çıkıyor. Bugün antioksidanlar nedir ? Oksidanlar nedir ? Nasıl oluşur ? Zararları nelerdir ? Bu konulardan bahsetmek istiyorum. Genel olarak baktığımız zaman antioksidanlar vücutta artmış oksidatif stresi azaltan madde ya da madde grupları olarak tanımlanıyor.

Vücutta pek çok hastalığın gelişiminde ve yaşlanmada oksidan maddelerin büyük bir rolü olduğu bilinmektedir. Oksidan maddeler dendiği zaman çoğunlukla serbest radikaller düşünülmelidir. Serbest radikaller tek sayıda elektron taşıyan yüksek enerjili atom ya da atom grupları olarak tanımlanabilir. Oldukça reaktif olan bu moleküller oluştukları zaman domino gibi bir zincirleme reaksiyon meydana gelir. Bu reaksiyonun önlenmesi vücudun antioksidan savunma mekanizmaları ve antioksidan maddeler, gıdalar ya da bitkiler aracılığı ile olur.

Vücudun en önemli yapı taşları olan DNA, proteinler ve lipitler oksidanların ve serbest radikallerin ana hedeflerini oluşturur.  Bu üç önemli moleküldeki hasar aslında vücuttaki neredeyse tüm hastalıkların sebebini oluşturur.

Örneğin astımda, kanserli dokularda, romatizmada, Alzheimer hastalığında, menopozda, kalp-damar hastalıklarında, yaşlanmada serbest radikal miktarının normalden çok daha fazla olduğu görülmüş. Dolayısıyla da bu hastalıkların tedavisinde antioksidanların etkili olduğu en azından tedaviye yardımcı olacağı düşünülmektedir. Serbest radikallerin ilk keşfedildiği ve vücuttaki rollerinin ilk tespit edildiği yıllarda bu radikallerin ortadan kaldırılmasıyla başta yaşlanma olmak üzere tüm hastalıkların bu sayede tedavi edilebileceği görüşü ortaya atılmıştı ancak yıllar içinde bu görüşün doğru olmadığı ortaya çıktı.  Serbest radikallerin sağlıklı bir insanda vücudun normal işleyişinin bir parçası olduğuna karar verildi. 

Buna rağmen son yıllarda antioksidan ürünler sağlığın korunması, hastalıkların önlenmesi ve tedavilerine yardımcı olması açısından oldukça önemli ve ucuz bir tedavi yöntemi olarak karşımıza çıkmaktadır. 

Peki bu radikaller vücutta nasıl oluşur ?

1. Normal koşullarda: Vücudun normal işleyişi esnasında serbest radikaller bir yan ürün olarak ortaya çıkarlar ve vücudun kendi antioksidan mekanizmaları ile ortadan kaldırılırlar. Bu şartlarda serbest radikallerin pek çok yararlı etkisi de vardır. Bakterilere karşı savunmada, bazı enzim reaksiyonlarında, kasların, bazı hücrelerinin aktivasyonunda, hücrelerin enerji üretiminde doğal olarak oluşur ve önemli rol oynarlar.

2. Normal olmayan durumlar:  Serbest radikaller ayrıca bazı dış etkenler sebebiyle de meydana gelebilirler. Örneğin iyonize radyasyon ya da ultraviyole maruziyeti, sigara, çevre kirliliği (fabrika atıkları, bazı gazlar), kötü beslenme (oksitlenmiş yağların çok fazla tüketilmesi) ve yine bazı hastalıklar da bu radikallerin fazla miktarda oluşmasına sebep olur.

Nasıl ortadan kaldırılır ?

Vücutta oluşan radikaller normal şartlar altında vücudun kendi antioksidan savunma mekanizmaları ile ortadan kaldırılabilirler. Ancak bu radikallerin aşırı miktarda oluşması ve vücudun kendi savunma sistemlerinin yetersiz kalması bu radikallerin miktarının artmasına sebep olur ve vücutta hasara neden olur.

Aslında sağlıklı beslenme şekilleri, sebze meyvece zengin bir diyet, yeşil sebzeler, kırmızı meyveler, baharatlar, toksinlerden korunma, güneş ışınlarının zararlı etkilerinden korunma, düzenli egzersiz vb sağlıklı yaşam şekilleri ile radikallerin verdiği hasardan korunmak mümkündür.

Daha sonra da radikal hasarından korunmak için neler yapılması gerektiğine ve antioksidan bitkilere değinmek istiyorum..